Foto's: Rebke Klokke,  Maud Aarts, Jessica van Bossum, Dagobert Bergmans

De meest ingrijpende methode is het grasland om te zetten door deze eenmalig mechanisch te bewerken. Daarmee vernietig je het gras. Afhankelijk van de samenstelling van de grasmat moet je dan achtereenvolgens maaien, dan ploegen en frezen. Vervolgens zaai je de grond in met een bodemverbeteraar zodat het bodemleven herstelt en het gras geen kans heeft om terug te komen. Dit hebben we gedaan voor een aantal percelen waar komende winter bomen worden aangeplant. We experimenteren daar met een mix van rogge, haver, lupine, kaasjeskruid, phacelia, bladmosterd en nog meer. Daarover in volgende nieuwsbrieven meer. 

Welke methodes zijn er als je het gras laat staan? Geduld natuurlijk, ‘total utter neglect’.

Er verschijnen vanzelf bomen als je níets doet, maar dat duurt ons te lang. We willen dat proces een handje helpen. Afgelopen winter hebben we op een aantal plekken zelf inheemse bomen aangeplant: Deze pioniers brengen het bodemleven op gang en bieden later beschutting aan de voedselbomen. We gaven elk boompje een stuk karton met houtsnippers om het gras even op achterstand te zetten en de wortels van de boom de kans te geven zich te settelen. Ook in delen van de houtwallen gebruikten we karton en snippers en we zien nu al dat die boompjes het beter doen dan de boompjes die geen karton en snippers kregen. In de Bongerd, waar de fruitbomen direct in het gras geplant zijn, gebruiken we geen karton maar worteldoek met houtsnippers.

Die fruitbomen en -struiken zijn goed aangeslagen, maar waren enkele maanden bijna onzichtbaar in een veld van hoog gras en kruiden. Kweekgras en melganzenvoet groeiden brutaal dóór het worteldoek heen. En ook andere kruiden, zoals ridderzuring, distels, bijvoet en herderstasje, doen het in de ruimtes tussen de rijen goed. Iedereen víndt wat van die overwoekerde aanblik: de buren, de deskundigen op twitter en facebook en… wij ook. Grappig hoezeer dat ingebakken zit in onze cultuur. We hadden het voornemen hier tussen alle rijen graspaden te maaien, ‘netjes’ te houden. Maar tijdens de droge, hete weken van mei en juni 2023 waren we ineens best enthousiast over de schaduw die de weelderige, ruige begroeiing bood aan de kwetsbare aanplant; Op de stukken waar geen hoog (on)kruid stond verbrandden de nieuwelingen. We besloten alleen de hoofdpaden te maaien en het onkruid van de positieve kant te bekijken. 

Ook de ruigtekruiden zijn immers pioniers, die gratis en voor niks werken aan een gezond bodemleven en een goede bodemstructuur. Zo maakt ridderzuring met haar lange wortels de grond los. Net als brandnetel en smeerwortel haalt deze plant mineralen diep uit de bodem, die, als het blad bovengronds verteerd is, weer voeding levert voor andere planten. Ook bij het vasthouden van water spelen ruigtekruiden een rol. Meer daarover lees je hier. Hoe meer we ontdekken over deze kruiden, hoe meer onze blik op onkruid en verwildering verandert: Mooi da’j der bint!

We proberen ook om andere soorten planten in het gras te mengen tussen de fruitrijen. Twee lange rijen asperges, aardbeien, een rijtje aardperen en mierikswortel. Allemaal eetbare vaste planten. Het is spannend hoe deze zich gaan ontwikkelen in het ruige gras; We moeten in het voorjaar misschien hier en daar nog een handje extra helpen om te kunnen oogsten. We hebben ook stroken ingezaaid met zonnebloemen, met klaver en een paar rijen met een mix van groentes en kruiden. Op sommige stukken is dat fantastisch gelukt, zie je dille, koriander en prachtige amarant. Op andere stukken kwamen het kweekgras en de distels snel terug. Het levert dus niet meteen een bloemenweide op of verkoopbare oogst. Maar onder de grond doen al die planten hun werk. En bovengronds trekken de bloemen veel insecten en vogeltjes aan. En ja, wij vinden dat ook een vrolijke vertoning.