jan 11, 2024
Foto’s: Dagobert Bergmans, Maud Aarts, Jessica van Bossum
Na een hete droge lente gaat het regenen. En het houdt niet meer op. Het land wordt natter en natter. Al snel kunnen we niet meer met het trekkertje het land op en ook met ander gereedschap blijven we steken in de modder. Aanplanten gaat op veel stukken niet meer; de plantgaten lopen meteen vol. Een deel van de kwekerij loopt onder water. De kas en de koude bakken staan blank. De loopeenden kunnen hun geluk niet op: Ze zwemmen tussen de Szechuanpeper, en vissen verdronken regenwormen op.
De nattigheid geeft wel nieuw inzicht in de vochthuishouding op het land. Op de ene plek kan het water goed weg, op de andere ontstaat een moeras of een grote plas. Laagtes komen aan het licht. De meetgegevens van de UTwente ondersteunen wat we met eigen ogen in het veld zien. De grafieken van bodemvochtigheid maken de verschillen per meetlocatie door het jaar heen goed duidelijk: waar vocht wordt vastgehouden, en hoe snel het grondwaterpeil wegzakt. Belangrijke informatie voor het kiezen van de beplanting (de notenbomen krijgen alvast een ander plekje), én bij beslissingen over ingrepen in de waterhuishouding. Waar we vorig jaar vooral gericht waren op water vasthouden, zijn we nu blij dat we nog niet zijn toegekomen aan het ondieper maken van de sloten. De oude drainagebuizen worden opgesnord en schoongemaakt; de sloot gebaggerd. Hier en daar graven we noodgeulen om het overtollige water naar de greppels te leiden.
Midden op de Bongerd laten we een poel graven, ruim twee meter diep. Deze is bedoeld voor de biodiversiteit, maar de functie als afwatering is nu mooi meegenomen. De poel loopt meteen vol. Ook op perceel Vlier&co moet een poel komen, maar het is nu te nat om daar met machines het land op te gaan.
Maar als de beek ver buiten haar oevers treedt kunnen we alleen maar hopen dat de vers geplante boompjes de lente halen. Onder water krijgen de plantenwortels geen zuurstof en kunnen ze stikken. De ene soort is hier gevoeliger voor dan de andere. Ook de oude bomen aan de Duitse kant van het beek hebben het zwaar met het vele water. Twee bomen vallen om, over de beek. Maud is er vlakbij; angstaanjagend..
De overstroming heeft ook andere gevolgen: Uit onderzoek blijkt dat het water dat door de nabijgelegen rioolwaterzuivering in de beek wordt geloosd niet bepaald schoon is. Vooral de gehaltes aan medicijnresten zijn schrikbarend. Het water is nu door de hevige regenval sterk verdund, dus niet ons grootste probleem. Maar het beekwater gebruiken in de zomer is geen optie, en pootje baden zullen de kinderen elders moeten doen.
Jan, onze voorganger, heeft in bijna 60 jaar op de boerderij nog nooit zoveel water meegemaakt. Die wateroverlast komt niet alleen door de aanhoudende regen. Door de extreme droogte de afgelopen jaren zijn diepere bodemlagen zo uitgedroogd dat ze nu geen water meer opnemen. Dat merken we zelf ook: bij diep graafwerk komen we onder de modder nog steeds stukjes droog zand tegen. Die combinatie is funest. Maar we verwachten dat het, met de klimaatverandering, niet bij deze extreme winter zal blijven. Maak je borst maar nat.