De overgang van intensieve melkveehouderij naar voedselbos-erf met verschillende functies heeft nogal wat voeten in de aarde. De gemeente wil dit vastgelegd zien in het bestemmingsplan. Na twee jaar plannen maken, gesprekken voeren en schaven aan de tekst ligt er nu een nieuw concept-bestemmingsplan.

Beelden en foto's: Dagobert Bergmans, Maud Aarts, Jessica van Bossum, Eelerwoude, Gemeente Losser

In september 2021 benaderen we gemeente Losser met een principeverzoek voor de aanleg van het voedselbos en de kwekerij. Gelukkig is de gemeente enthousiast over het voedselbos – voor ons een voorwaarde voor de aankoop. We kunnen verhuizen en starten met planten, maar het aanpassen van het bestemmingsplan is wel noodzakelijk. We gaan direct aan de slag met de plannen voor het landschap en de erfinrichting.

Voor ons is het belangrijk dat het voedselbos zich voegt naar het lokale Twentse landschap én dat het niet alleen voor de natuur wat oplevert, maar ook economisch rendabel is. Om met het landschap te beginnen: We willen geen copy-paste voedselbos-ontwerp. Elke bodem heeft immers zijn eigen kenmerken en vegetatie, en elke plek heeft zo zijn geschiedenis en kwaliteiten. Als je ambitie is om te boeren met de natuur, moet je dus aansluiten op de omgeving. Samen met landschapsarchitecten van Paridon x de Groot tekenen we de hoofdstructuur van het landschapsplan. Houtwallen worden daarin aangezet en doorgeplant langs de randen en tot in het hart van het plan. De bedoeling hiervan is dat wat van oudsher al groeit, bloeit en leeft in het Dinkeldal en het buitengebied van Enschede zich ook bij ons thuisvoelt. Het idee van een boerenlandgoed, met openbare wandelroutes, spreekt ons aan. Maar dat zien de buren niet zitten, dus laten we het idee varen. 

Landschappelijk raamwerk

Al schetsend ontstaat een heldere plek voor de verschillende functies. Aan de flank van de Glanerbeek, een Natura 2000 gebied, tekenen we een voedsel-beek-bos met inheemse fruitsoorten. De Bongerd, waar de bomen in rationele rijen loodrecht op de Glanerbrugstraat staan, past helemaal bij de ontstaansgeschiedenis van deze heide-ontginning en haar rechte lijnen. De kwekerij, waar planten in de volle grond worden opgekweekt, past het beste op de goede, vruchtbare es-grond. De kas komt aan de rand van de es en wordt verbonden met de bestaande gebouwen door een ervenbos.

Het andere deel van de plannenmakerij gaat over hoe we de oogst van de bomen op het bord gaan krijgen: Als streekproduct, als biologisch product, thuis en in de restaurants, vers of verwerkt tot jam, ijs, sap of olie... Een enorme diversiteit aan - vaak onbekende - producten die geoogst en aan de man gebracht moeten worden. Wij zien voor onszelf een belangrijke taak om mensen te laten kennismaken met deze nieuwe producten en smaken. We zullen daarvoor het boeren moeten combineren met andere activiteiten. Een winkeltje bijvoorbeeld, voor de verkoop van fruit, blad en noten van eigen bomen, en jammetjes, sapjes en plantjes. Ook willen we mensen uitnodigen om meer te leren over het voedselbos en eetbare planten, bijvoorbeeld door rondleidingen en cursussen. Bezoekers moeten kunnen proeven van al het heerlijks wat straks uit het bos komt: vers, gedroogd, gebakken, gekookt of ingemaakt. Hiervoor maken we een ‘proefkeuken’ waarin lekker geëxperimenteerd kan worden met de eigen oogst. Tot slot twee gastenverblijven, voor bezoekers van verder weg. Ons hoofddoel is en blijft voedselproductie. We willen laten zien dat het voedselbos - op termijn - een overvloed aan voedsel produceert en dat je van de inkomsten kunt leven. Alle nevenactiviteiten dragen daaraan bij.

Kaart ontwerp-bestemmingsplan

Persmoment gemeentehuis Losser

Vanaf dat moment ligt het nieuwe bestemmingsplan ter inzage, met onze plannen als bijlage. We krijgen veel positieve reacties, maar sommige buren voelen zich overvallen. Waar we het vooral hebben gehad over het voedselbos-concept, wordt dat voedselbos in het nieuwe bestemmingsplan nauwelijks genoemd. De juridische tekst gaat over de regels van wat er wel en niet is toegestaan onder de noemer ‘Agrarisch’, waaronder bijvoorbeeld een kampeerterrein of verlichte paardrijbak. Al doen wij daar niets mee, de teksten wekken een andere indruk, en wat argwaan. Er zijn inmiddels bij de gemeente een aantal zorgen, bezwaren en zienswijzen binnengekomen. De gemeente gaat deze stukken in overleg met ons beantwoorden. De definitieve bestemmingsplanwijziging verwachten we over een half jaar.